Kalbim Hasankeyf’te Kalakaldı

Türkiye tatilimizin bir kısmını Güneydoğu’da geçirdik. Bu sırada minicik bir Güneydoğu turu yaptık. Elbette Hasankeyf’e de uğradık. Ve iyi ki, şükür ki, çok şükür ki Hasankeyf’e uğradık. Çünkü;

Hasankeyf başka! Hasankeyf tarifi imkansız güzellikte. Hasankeyf çıldırtıcı. Hasankeyf yaşanır, anlatılamaz asla!

Evet, Hasankeyf’i tarif etmeye gücüm yetmiyor. Kelimeler güzelliği karşısında çok, çok cılız kalıyor. Gidilmeli, görülmeli! Gözle görülmeli ki gönüle girmeli eşsiz güzelliği. O hava mutlaka teneffüs edilmeli. Gidilmeli, görülmeli… Görülmeli ki coşturdukça coşturmalı içerimizi ve bir rüyada sanmalıyız kendimizi.

Bir rüya Hasankeyf! Dünya gözüyle görülen bir rüya! Sanırım bu yüzden güzelliği karşımda  nefesim kesildi. Abartı değil bu dediğim, kuru bir söz de değil. Tastamam nefesim kesildi. Konuşamadım, sanki bildiğim tüm sözcükleri unuttum. Dahası bildiğim tüm sözcükler çok yavan ve çok bayağı kaçtı. Layıkını bulamadım ve bu yüzden konuşamadım. Zira bir rüyayı reel sözcükler tanımlayamazdı buna şaşmamak lazım.

Konuşamadım ve dahi kıpırdayamadım. Zihnim bile güzelliği karşısında kilitlendi. Baktım; neredeyse nefessiz… Sadece baktım! Kendimi donmuş sandım; bedenim, ruhum donmuş sandım. Öylece kalakaldım. Derken yanaklarımdan süzülen iki damla yaşla donmadığımı anladım. Bilakis donmuş bedenime inat, gönülden coşmuştum.

.

Güneydoğu’da uzun uzun düzlükler var. Hasankeyf’e de ulaşırken bu dümdüz, bahardan sebep yeşillenmiş, çiçeklenmiş, arkası dağlı ovalar ve ekilmiş tarlalardan geçiyorsunuz. Ova boyu gittiğinizi zannederken birden dağlar yakınlaşıveriyor ve bereketli, yeşil Dicle dağlardan alıp sırayı ortaya çıkıyor. Siz Dicle’nin güzel rengine ve albenisine kaptırmışken olan oluyor ve küçük bir dağın ardından Hasankeyf aniden tüm cazibesi,  çekiciliği ve büyüleyici eşsiz güzelliği ile ortaya çıkıyor. İşte böyle….

.

Küçük bir tepenin üstünde gelinen yol. Ve manzara bu şekilde; solda Dicle’nin üstünde yeni köprü, sağda Moğol İstilası’ndan geriye kalanl bacaklarla eski köprü. Ve Dicle; yeşil Dicle, güzel Dicle…

.

Bu manzarayı karşımda gördüğümde hızla indim arabadan. Hafif bir esinti vardı, sanki efsunlu bir rüzgardı. Hava mis gibi ve tadına doyulmazdı. Derken çocuklar geldi…

.

Etrafımızı kuşattılar. Turistlere rehbetlik etmeye pek aşina bu çocuklar. Kiminin elinde Hasankeyf tanıtım kitapları, kimin elinde çiçekler… Hatta çiçeği çekerken veren güzel çocuğu da almışım aynı kareye tevafuken. Çekincesizdi çocuklar, ben de öyle. Abla anlatalım mı tarihini dedi, anlat dedim ve başladı sol alttaki güzel kız. Lakin anlatmaya başladığı an o güler yüz gitti, pek ciddi bir ifadeyle anlatmaya başladı. Sanki kitaptan okuyor gibi; birebir, eksiksiz ve seri. Anlaşılmazdı söyledikleri ama bu benim için hiç önemli değildi. Ben o çocukların gayretinden, çekincesizliğinden sebep keyifliydim. Sonuna kadar dinledim, çoğunlukla anlamadım, arada yakaladığım kelimeleri cımbızlayıp bazen sorular sordum, güzel kız cevaplarken normalleşiyor sonra yeniden kaldığı otomatik göreve geri dönüyordu. Çocukların yönlendirmesi sonucu vedalaşıp kendileri ile Hasankeyf’in içlerine doğru ilerledik.

.

Ve bu noktadan sonra tarihle içiçe geçmiş yaşamın nefes kesici halini izledik. Sanırım beni Hasankeyf’te vuran buydu en çok. Tarihi olması mekana bambaşka bir ruh katıyor, hissediyorsunuz bu ruhu. Zira Urartular’dan beri neredeyse bildiğimiz tüm medeniyetlere yataklık etmiş. Doğal güzelliği bambaşka bir lezzet sebebi; sol yanındaki kayalık tepe, buraya kurulmuş Hasankeyf Kalesi, sağ yanında yemyeşil düzlükler, camiiler, türbeler, çiçeklenmiş ovalar ve ova ile kale arasından akan asil ve yeşil Dicle… Üstelik bu yerler mübarek de. Hasankeyf’i tepeden gören bir yerde restore edilmiş İmam Abdullah Zaviyesi var. Peygamber Efendimiz’in kuzeni ve şehit düşmüş Bizans mücadelesinde. Yanısıra Zeynel Bey Türbesi var.

Ve en son hala orada devam eden yaşam; basit, çok basit bir yaşam ama bakıldığı zaman içinde yaşayanların -daha iyi bir yaşam- içinde olmayı arzulamadıkları, içinde yaşamaktan memnun oldukları ve dahi Hasankeyf baraj suları altında kaldığında kendileri için yapılan daha konforlu evlere gitmek istemeyecekleri denli bulundukları yeri, aslında çökmeye yüz tutan evlerini, mahallelerini ve işsizliğine rağmen sevdikleri bir yaşam.

.

Yol boyunca devam eden yaşamın izleri var. En tepeye dek kurulmıuş evler, damlarda yatmanın emaresi sitareler, hani İngiltere’de övüp durduğum renkli kapılar var ya, orada bunun en alası var, kırçiçekleri ile dolu yollar, gelincikler, ki bu küçücük centilmen çocuklar bana bir tanesini hediye ettiler, damlara asılmış çamaşırlar, beyazlar bembeyazlar…

.

Tek parça bir kayanın oyularak kaleye dönüştürülmüş ve Bizans’ın doğudaki en güçlü kalesi sayılan Hasankeyf Kalesi’n izler. Besbelli yakın zamana dek burada yaşamış insanlarımız.

.

Hasankeyf Kalesi’nin neredeyse en tepelerinde bile evler ve çocuklardan izler… Yolda karşımıza çıkan gönlünüzden ne koparsa verdiğiniz gönüllü rehberler… Tepenin zirvesinde bir çay bahçesi… Girişin 1 Lira olduğu yer. Burada çalışan çalışkan çocuklar. Anlattıkça anlatıyorlar.. çok tecrübeliler.. Ve bana verilen gelinciğim ve geldiği bu yere bayılan miniciğim…

.

Olduğumuz yerden çok daha yüksek bir tepe var. Ancak buraya giriş yasaklanmış. Zira burada çökmeler olmuş ve bu sebeple hayatını kaybeden varmış. Ve ne yazık ki burada intihar vakaları da oluyormuş.

.

Tepede anlatan çocuk, Ilısu Barajı yapıldıktan sonra yaşadıkları tüm bu yerlerin sular altında kalacağından ve yukarıda görülen evlere taşınacaklarından bahsetti. İstemiyorlar bunu. Evler konforlu olsa da (bilmiyorum ne kadar doğru ama devlet kısmen yardım edecek ve bu evler bizim için pahalı dedi) tercih etmiyorlarmış oraları.

İçimi yakıyor bu baraj konusu. Devasa bir tarih yatıyor orada, devasa da bir kültür var. Canlılık, ruh, enfes bir doğal güzellik var. Evet ihtiyaçlar vardır bu anlaşılabilir ama herhalde bu barajın alternatifi de vardır, olmalıdır!

Düşünüyorum, yaşadığım şu yerde tarihi bir kaya parçası dahi onlarca özenle ve delice korunurken ve yere göğe sığdırılamıyorken, bu devasa bölgenin, bu medeniyetin kaybolmasına göz yumulamaz.

İçimi rahatlatmasa da şu var; Tarihi yerlerin raylarla taşınma projesi. Misalen şu uzun minareli El-Rızk cami ve aşağıda görülen Zeynel Bey türbesi… Tek suda kalan köprü ayaklarının taşınamayacağı söyleniyor…

.

Ve sol alttaki kare: yıkmış sadece bir öbeği kalmış köprünün içine yerleşmiş bir aile. Bu evi boşaltmaları için uzun süre mücadele edilmiş. 3 kez mahkemeye gitmiş olay. Lakin boşaltamamışlar zira arazi Osmanlı arazisiymiş ve aile her seferinde oturmaya hak kazanmış. Ne hikayeler var, ne hayatlar var… 

.

Hasankeyf Kalesi, Dicle, Dicle’nin iki enfes yakası, Zeynel Bey Türbesi, Dicle’de kamyon lastikleri ile kürek çekenler… Kale’nin karşısında kalan çiçek tarlası gibi bölgede yer alan muhteşem güzellik.

.

İşte raylarla taşınması planlanan tarihi yapılar; El-Rızk Camii, Zeynel Bey Türbesi… Ve İmam Abdullah Türbesi (Bu türbe tepede ve sular altında kalıyor mu, taşınıyor mu bilmiyorum)

.

 

İşte böyle… Fotoğraflar gerçekten o güzelliği, o eşsiz ruhu tarif etmekte çok yetersiz, tıpkı kelimeler gibi… Tek diyeceğim; Hasankeyf’e gidebilen mutlaka gidip görmeli, mutlaka… Düşünün ki, çok nadide bir güzellik var ve üstelik geçici…

Ülkemin minik bir parçasını gezdiğimde duyduğum büyük hayranlığı görünce Ara Güler’i ve onunla beraber çalışan Yunanlı arkadaşının şuna benzer sözlerini anımsadım: Avrupa bir fotoğrafçı için ölü bir yer, her şehir neredeyse birbirinin aynısı oysa Türkiye farklı ve hayat dolu.

Üstelik hayat dolu ve farklı olmasının yanında her yanından oluk oluk tarih fışkırıyor, üstelik her yanı aziz hele Güneydoğu sahabe kaynıyor… Gidin, ne olur Hasankeyf’e gidin… Güneydoğu’ya gidin… 

Hasankeyf sular altında kalmasın, deyin, diyelim…

(Fotoğrafların bazılarını geniş açı lensim yanımda olmadığı için Iphone ile çektim bu yüzden bazıları soluk ve keyifsiz ama kıyamadım da:))

Bunlar da ilginizi çekebilir: