Bizim Evde Homeschooling’de (Ev Okulu = Evde Öğrenim) Neler Oluyor?

Hep diyorum ya, benim için, bizim için gerçekleşmesi imkansız görünen birşeydi Homeschooling. Öyle radikal, öyle uçuk birşeydi ki, sanki farklı bir uzay yaşamıydı Evde Öğrenim ya da Ev okulu dediğimiz şey. Ama heyhat hayat bizi bir yerlere götürüyor ki şaşıp kalmamak elde değil. Şimdi sıcağı sıcağına içindeyiz bu halin. (Homeschooling’e bundan böyle Evde Öğrenim diyeceğim ben kendi adıma)

İşin ilginç tarafı ne biliyor musunuz, gide gide bu yabancı fikre de, sisteme de, kendi uyarlamanıza da alışıyorsunuz. Siz de, çocuklar da. Ve alışınca ürkütücü boyutu kalmıyor işin. Bir de bu işe nasıl giriştiğinizin ve ne yollardan geçtiğinizin önemi var. Selim okulda ciddi sorunlar yaşayınca, tüm ezberim, düşünce sistemim değişti. Eskiden çocuklar okulda olsun da rahatlayayım diyen ben, çocuk okulda huzursuz olunca tastamam tersine bir isteğe dönüştü. Giderek Selim evde olunca rahatlamaya ve huzur bulmaya başladım. Bilmediğim, görmediğim bir ortamda tek başına kalmışlığı şimdiki halimden çok, çok daha ürkütücü olduğunda Homeschooling daha sıcak gelmeye başladı kulağıma.

İşte biraz mecburiyetle başlayan bu süreç neredeyse bir yıla yakındır sürüyor. Başlangıçta çok zor oluyordu, hem ben, hem Selim için. O direniyor, ben nerede, ne yapacağımı bilemiyordum. Giderek birbirimize uyum sağlamaya başladık. Bu konuda özellikle Unschooling hakkındaki okumalarım çok işe yaradı. Motomot müfredat takip edilecek, illa şunlar şu şekilde öğrenilecek derken gevşedim, sevimsiz ve zorlama eğitimci havasından çıkmaya ve Selim’in duyarlılıklarına, ilgisine, isteklerine göre yol almaya başladım. Selim bu konuda çok iyi rehberlik ediyor bana,  isteklerini dikkate alarak, yönlendirmelerini dinleyerek, bazen kaytarmak için yol yöntem geliştirse de (mümkün olduğunca, ki bazen olmuyor) şiddetle reddetmeden isteğine göre yapıyormuş izlenimi vererek yapılması gerekenleri araya katıştırıyorum.

Örneğin başta bir çizelge hazırlamıştık; haftanın her günü yapılacakları sıralamıştık. Ancak o çizelge canlı bir organizma gibi bizimle birlikte sürekli şekil değiştiriyor. Çizelgede kalan tek sabit şey; Cuma gününün Araştırma Günü olması. Zira Selim araştırmaya ba-yı-lı-yor! Diğer tüm günler ise an be an değişkenlik gösteriyor. Birgün hikaye yapıyor mesela, çiziyor, hikayesini yazıyor, hergün kitap okuyor, bazen günlüğüne sevdiği şeyleri yazıyor, bazen kendinden bahsetmeyi sevdiği için, ona anketimsi sorular soruyorum o cevapları yazıyor, bazen sevdiği kitapları dinletiyorum, o yazıyor, bazen kelime heceleyip yazıyor, bu sırada hergün basit aritmetik yapıyor, bazen deney yapıyoruz, onları yazıyor, tüm hafta araştırmak istediklerini not alıyor, Cuma günü geldiğinde ise sıraladığı maddeleri tek tek araştırıyoruz ve ardından aklında kalanları not alıyor, belgesele çok meraklı olduğu için bazen belgesel izleyip notlar alıyor ardından onlar hakkında bir sayfalık yazı yazıyor, bazen kütüphaneye gidiyoruz, orada kitap okuyor ve eve dolu dolu kitaplarla geliyor, bazen sadece resim yapıyor, bazen oturup kısa film yapıyoruz, bazen örüyoruz, bazen kek, pankek yapıyoruz, bazı günleri temizlik günü diye ilan ediyoruz sözün kısası sistemli değiliz ama hamur gibi duruma göre şekil alan bir sistemle iyi kötü ilerliyoruz. Ve ben bu esnada yazma, okuma, basit aritmetik vesaireyi Selim’in ilgi alanına göre ortama serpiştirmeye çabalıyorum.

Homeschooling’i sonuna dek düşünmüyorum. Bizimki zaruriyetten gelişen birşeydi, başta ürkütücü, sonra tatlı geldi ama gene de bizim için sürekli yapılacak birşey değil. Bir ay kadar sonra yeni eve geçince, yepyeni bir okula başlayacak Selim ve Kerim (yani inşaallah) ve ümidim herşey olağanlaşacak. Bu yüzden Selim’in 3. ya da 4. sınıfın akademik olarak gerisinde kalmaması, geri kaldım meselesine kederlenip gene travmatik hallere bürünüp, bunalmaması için İngilizce okuma, yazma ve basit aritmetik işlemler üzerinde yoğunlaşıyorum ısrarla. Yoksa tümden ve uzun vadeli Homeschooling düşünsem daha farklı ilerleyebilirdik.

“Kısaca bizim için Evde Öğrenim; kendi yaşam biçimimize ve Selim’in ilgi ve ihtiyacına göre harmanlanan bilgiden ibaret. Kerim ise serbest! “

Homeschooling sürdürülebilir birşey mi; kesinlikle evet! Artık gözüm de korkmuyor, tuhaf da gelmiyor. Hatta son derece makul ve sıcak buluyorum bu yaklaşımı, bunu yapabilen annelere de büyük hayranlık duyuyorum. Çünkü yaptıkları herşeyden önce fedakarlık! Özellikle kendi hayatlarından, rahatlarından vazgeçmiş olmaları çok etkileyici! Ancak ben benim koşullarımda sürdüremem bu işi. İlki buralarda elzem olan birşey var; araba kullanmak. Ben henüz o mertebeye gelemedim. Çocukları uzak bir yere götüremiyorum. Oysa en azından sporsal faaliyetlere katılmaları gerek. Sosyal olarak geri kalmıyorlar aslında, sokak yaşamı bizim için çok büyük bir kurtarıcı. Yani şu çok net ki; bulunduğumuz yerde böylesi bir sokak yaşamı olmasaydı kesinlikle Homeschooling yapamazdık. 

Çocuklar molalarda derhal sokağa çıkıyorlar, bisiklet, scooter vesaire ile oyalanıyorlar. İki kardeş olması büyük avantaj. Bazen Kerim dikkat dağıtsa da esasında bu dönemde bir diğer kurtarıcı oldu. Selim’e sabırla arkadaşlık etti zira:)  Öğleden sonra ise çocuklar geldiğinde büyük bir kalabalık halinde akşam çökene dek sokakta kalıyorlar. Bazen çocuklar bize geliyor vesaire… Ama Kış’ın yağışlar artınca başka aktiviteler şart!

Bu işi merak edenler çok. Çok fazla soru alıyorum, hepsine topluca cevap niyetine yazacağım. Ancak önce  Homeschooling’in bizim için faydalarını yazayım:

-Homeschooling’in bize en önemli katkısı: Selim sıkıntısıyla baş etmeyi öğrendi. Özellikle Üstün Zekalı çocuklarda başedilemeyen bir sıkıntı problemi var. Ben bunun çözümünü hep bir aktiviteden öbür aktiviteye atlamak olduğunu sanırdım ama sanırım çözüm bu değil. Ve anladım ki çocukları bir aktiviteden bir başka aktiviteye neredeyse nefessiz kalacak şekilde geçiren özel okul sistemleri de iyi değil. Zira bu çılgın hareketlenmeye alışan ve sürekli güdülenerek koşturulan çocuk bir parça kendiyle kalınca büyük bir boşluğa ve kendi açısından bilinmezliğe düşüp zırvalamaya başlıyor. Bence o yüzden okuldan gelen çocuklar ateş topuna dönüşüyor ya da her fırsatta tv, pc, telefon, oyun vs ile düştüğü boşluktan kurtulmaya çalışıyor.

Gözlemlediğim kadarıyla çocuk sıkıldığında biraz kendi haline bırakılırsa kendi sıkıntısına kendi çözüm bulmaya başlıyor, bu geçiş zor ve yavaş olsa da sabrın sonu selamet olabiliyor (yani çoğunlukla:)). Ama en önemli şart; çocuğun sıkıntı giderici olarak gördüğü televizyonu ortadan kaldırmak. Ya da telefonları, oyunları vesaire… Başlarda zor gelen bu eylemler süreklilik kazandığında ve siz kararlı olduğunuzda karşılık bulmaya başlıyor. Çocuk başta sizi ve durumu sınamaya, zorlama çalışıyor, ama kararlılık etkin oluyor ve bir anda iş değişiyor. Ben televizyonu henüz tümden kaldıramadım, aslında tümden kaldırsam sıkıntıyı tv ile giderme saplantısına da anında çözüm bulmuş olurdum ancak Selim’in anne-öğretmen direncini kırmama hizmet ediyor tv şimdilik.  Ve ben de bir amaca hizmet etmesi için televizyonu kullanıyorum ve birşeyin bitiminde ödül kıvamında izin veriyorum. Zaten pek çok pedagogun da söylediği gibi, konsantrasyon sorunu var ve ucunda ödülümsü birşey varsa kolay veriyor kendini yaptığı işe.  Bir de en önemlisi, İngilizcelerini geliştirmelerine vesile oluyor  filmler. Zira anladım ki; sıfırdan öğrenmek için değil ama dili biraz bilince geliştirmek için iyi bir yöntem film vesaire izlettirmek.

Konsol oyunlarını, pc oyunlarını tümden kaldırdım, bir tek spor içeren oyunları oynayabiliyorlar. Masa tenisi felan, onu da evde oturup kalmasınlar diye bile bile veriyorum. Zira her gün de hava müsait olmuyor dışarısı için, bir nevi kapalı salon sporları yapıyorlar.

Günde bir-iki saat kadar tv izliyorlar, hatta bazı günler hiç izlemiyorlar. İçinde minik bile olsa şiddet içeren çizgi filmleri tümden kestim, eğlenceli, bilgi veren ve muzır birkaç çizgi film var kaydettiğimiz ancak onları izleyebiliyorlar. Çünkü gördüm ki, belirgin bile olmasa şiddeti kullanan filmler çocukların davranışlarını feci biçimde değiştiriyor. Ejderhanı Nasıl Eğitirsin, filminin oyunu vardı. Bir dönem onu oynuyordu, bir de bizim şiddetini gözden kaçırdığımız çizgi filmleri izliyorlardı bir ara, o dönem önüne gelene vuruyordu Selim. Zaten çok da sıkıntılıydı. O sıra farklı psikolog ve pedagoglar bize bu türden oyunları derhal kesmeyi önerdi. Zamanla o şiddet eğilimi çok büyük oranda geriledi Selim’in ve dahi Kerim’in.

-İkinci fayda; kardeşler arasında uyum ve yakınlık oluştu. Birbirleriyle oynamayı öğrendiler bu vesileyle. Ve çok daha yakınlar birbirlerine.

-Üçüncü fayda; dolu dolu çocukluk geçirdi Selim bu zamana dek. Eğitim sisteminin çarpık yanlarına tosladı çok kez, evet, çok da zorlandı ve büyük sıkıntı, depresyon da yaşadı ama iyi tarafı Selim’in o müthiş alarmı derhal çalıştı, müdahale etme imkanı bulduk vesaire… Derken hani Waldorf-Steiner sisteminde 7 yaş çocuklarının hayalgüçlerinin zirvede olduğuna inanılır ve o dönemde çocuk sayılardan ziyade resim, sanat, hikaye, efsane ile biraraya getirilir ya, Selim için de büyük oranda geçerli oldu bu ve beni de sevindiriyor bu durum.

Kerim bazen ihmal ediliyormuş gibi geliyor bana ama sonra olayların ona olan yansımasına bakıyorum, yaşına göre çılgınca bilgiler ediniyor. 2*4=8 diyor mesela bir çırpıda, ya da virüslerden konuşuyor, ya da insan vücudunun derinliklerinden, genlerden, bilinmez türlü hayvanlardan:)

-Dördüncü fayda; çocuklarımın ilgisine, merakına, neye yakın ve yatkın olduklarına yakinen şahit oluyorum. Selim’le çalıştığımız şu dönemde onu daha çok tanıma imkanım oldu ve tanıdığım için de eskisinden daha çok saygı duymaya başladım farklılıklarına. Ki eskiden çok daha az anlıyormuşum onu.  Gene süper bir durumda değilim elbette, hatta bazen tamamen dibe vuruyorum ama eskisine oranla daha iyiyim diyebilirim. Zira ne yazık ki, Selim kolay bir çocuk değil!

-Beşinci fayda; hani Homeschooling zor geliyor ya bazen, aslında bazen de büyük nimet. Mesela; sabah kalkışlarında okula yetişme telaşı ve o pis gerginlik yok! Hadilemeler, kızmalar, deli olmalar yok. Ben Selim’i okula götürürken Kerim’in kapı önünde kakası mı geldi, uykusu mu var, uyandırmam mı gerek sıkıntım yok. Bu da beni de, çocukları da hem yumuşatıyor, hem yavaşlatıp sakinleştiriyor.

-Altıncı fayda; her zaman seyahate ve tatile gitmeye hazır ve nazırız. Bu çok büyük bir nimet. Hele bizim gibi bir aile için. Bir de sabah kütüphaneye gidiyoruz diyelim, bomboş! Oysa okuldan sonra aileler akın akın çocuklarını oraya getiriyor mesela.

-Yedinci fayda; daha önce de yazmıştım; yemek, mutfak konusunda yaban atı gibi direnmelerim çok değil ama minik bir parçacık da olsa kırılıyor bu esnada. Biraz daha yakın duruyorum yemek ve mutfak konusuna. Ama tahminim geçicidir bu durum bende:)

Bir sonraki yazıda ise Homeschooling’i adım adım ve gün gün nasıl yaptığımızı yazmaya çalışacağım.